CZYM JEST REZYDENCJA PODATKOWA?

Dla wielu osób zagadnienie rezydencji podatkowej może być niejasne i skomplikowane.

W najprostszym ujęciu, rezydencja podatkowa to miejsce zamieszkania dla celów podatkowych. Jeśli więc mieszkasz w Polsce, tu będziesz podlegać obowiązkowi podatkowemu. Podatek zapłacisz od całości swoich dochodów, niezależnie od tego gdzie zarabiałeś. Jest to tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy, bo rozliczać się musisz z dochodów krajowych i zagranicznych.

CO Z PODWÓJNYM OPODATKOWANIEM?

Oczywiście, dochody osiągane za granicą nie mogą być podwójnie opodatkowane. Eliminowaniu takiej sytuacji służą metody unikania podwójnego opodatkowania oraz liczne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zawarte przez Polskę.

KIEDY NIE MUSISZ ROZLICZAĆ SIĘ Z DOCHODÓW Z ZAGRANICY?

Jeśli jednak nie mieszkasz w Polsce nie musisz rozliczać się z dochodów, które osiągnąłeś za granicą. Podatek zapłacisz wówczas tylko od tego, co zarobisz w Polsce.

JAK OKREŚLIĆ MIEJSCE ZAMIESZKANIA?

Ale co to właściwie znaczy, mieć miejsce zamieszkania w Polsce albo go nie mieć?

Definicja miejsca zamieszkania uwzględnia dwa kryteria:

1. pobyt na terytorium Polski przez więcej niż 183 dni w roku podatkowym,
2. posiadanie centrum interesów życiowych – osobistych lub gospodarczych w Polsce,

Jeżeli spełniasz przynajmniej jedno z nich, będziesz osobą mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski.

Warto zaznaczyć, że każde kryterium należy rozpatrywać niezależnie. Na przykład, wyjazd do pracy za granicę, podczas gdy małżonek i dzieci pozostają w Polsce, może skutkować utrzymaniem centrum interesów osobistych na terytorium Polski.

CO W RAZIE ZMIANY REZYDENCJI W TRAKCIE ROKU PODATKOWEGO?

W przypadku zmiany rezydencji podatkowej w trakcie roku podatkowego, będziesz rozliczał się w Polsce na zasadzie nieograniczonego obowiązku podatkowego do dnia opuszczenia kraju. Po przeniesieniu miejsca zamieszkania za granicę, opodatkowane w Polsce będą tylko dochody uzyskane na terytorium Polski.

CZYM JEST PODWÓJNA REZYDENCJA PODATKOWA?

Jeżeli jesteś rezydentem podatkowym drugiego państwa, a jednocześnie w Polsce jesteś również uznawany za rezydenta podatkowego, to mamy do czynienia z podwójną rezydencją podatkową. W takim przypadku, umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierają specjalne reguły kolizyjne, które określają, w które państwo będzie Twoim miejscem zamieszkania dla celów podatkowych.

Warto pamiętać, że w przypadku polskich marynarzy rzadko występuje sytuacja podwójnej rezydencji podatkowej. Nawet jeśli tak się zdarzy, możliwe będzie ustalenie, w którym państwie podatnik jest rezydentem podatkowym i podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

CZYM JEST ULGA ABOLICYJNA?

Ulga abolicyjna to jedna z ulg podatkowych, kluczowa dla wielu polskich marynarzy. Jednak przysługuje wyłącznie tym, którzy mają rezydencję podatkową (o rezydencji pisaliśmy tutaj) w Polsce i rozliczają swoje dochody zgodnie z zasadą nieograniczonego obowiązku podatkowego.

Jest to rozwiązanie, z którego skorzystasz, kiedy umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta pomiędzy Polską, a krajem armatora Twojego statku przewiduje mniej korzystny sposób unikania podwójnego opodatkowania, to jest metodę odliczenia proporcjonalnego, lub taka umowa w ogóle nie została zawarta. Prawidłowo zastosowania ulga może pozwolić Ci nie zapłacić podatku w Polsce w ogóle.

JAKIE DOCHODY OBJĘTE SĄ ULGĄ?

Ulgą abolicyjną objęte są dochody uzyskane za granicą czyli ze źródeł poza Polską, np.  z umowy o pracę czy działalności gospodarczej.

CZY ULGA ABOLICYJNA MA LIMIT?

Tak, jednak nie dotyczy on marynarzy pracujących na statkach morskich. Dzieje się tak dlatego, że osiągają oni dochody poza terytorium lądowym państw. Korzystają więc z ulgi abolicyjnej w całości, bez ograniczeń wynikających z wprowadzonego limitu.

Ciekawym zagadnieniem jest podejście niektórych urzędów skarbowych do dochodów osiąganych przez osoby pracujące na pokładzie jednostek śródlądowych. Okazuje się bowiem, że praca taka może być uznana za wykonywaną…na lądzie. Warto znać swoje uprawnienia również i w takich przypadkach.

TAJEMNICZE „TERYTORIUM LĄDOWE PAŃSTW”

Co dokładnie oznacza to pojęcie? Niestety, przepisy ustawy o PIT nie definiują tego terminu. Szukając głębiej, w czeluści innych przepisów, dowiadujemy się, że Polska sprawuje swoje zwierzchnictwo nad terytorium lądowym, morskimi wodami wewnętrznymi, morzem terytorialnym, dnem morskim i wodami podziemnymi znajdującymi się pod nimi oraz przestrzenią powietrzną nad tymi obszarami. Oznacza to, że poza terytorium lądowym państw znajdują się różne kategorie, takie jak podziemia, morskie wody wewnętrzne i morze terytorialne, oraz obszary podlegające ograniczonej jurysdykcji państw.

JAKI JEST TERMIN PRZEDAWNIENIA ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH I JAK SIĘ GO OBLICZA?

Zasadą jest, że zobowiązania podatkowe przedawniają się po 5 latach.

Termin ten liczony jest od końca roku podatkowego, w którym marynarz zobowiązany był rozliczyć rok poprzedni. Jeżeli więc skorzystałeś z ulgi abolicyjnej (o uldze abolicyjnej pisaliśmy tutaj) w PIT-36 za 2022 rok, weryfikacja Twojego zeznania może nastąpić aż do 31 grudnia 2028 roku (bo podatek faktycznie był rozliczony w 2023). Warto zaznaczyć, że tak samo będzie, jeżeli w ogóle nie rozliczyłeś się za 2022 rok.  

KIEDY TERMIN PRZEDAWNIENIA MOŻE BYĆ ZAWIESZONY I CO TO OZNACZA?

Termin przedawnienia może być niektórych okolicznościach zawieszony. Na przykład, jeśli zostanie wszczęte przeciwko Tobie postępowanie w sprawie przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Bieg terminu zostanie wtedy wstrzymany i nie będzie liczony w trakcie trwania postępowania. Po zakończeniu postępowania, zostanie wznowiony i będzie liczony od dnia następującego po dniu zakończenia postępowania. Wspomniana więc wcześniej data 31 grudnia 2028 roku może się wydłużyć np. o kolejne 2 lata, w zależności od tego, jak długo będzie trwało postępowanie i kiedy się skończy.

Zdecydowanie warto więc, abyś uregulował swoją sytuację podatkową, ale przede wszystkim rozliczał się terminowo. Wiedza o terminie przedawnienia, o tym jak długo organ podatkowy może Cię skontrolować, wszcząć postępowanie i nałożyć karę, jest niezbędna.

CO WŁAŚCIWIE MOŻE SIĘ WYDARZYĆ ZŁEGO?

Zaległości podatkowe mogą prowadzić do naruszenia przepisów prawa i skutkować konsekwencjami karnymi. Organy podatkowe mają prawo egzekwować należność od marynarza z jego majątku, a w dalszej konsekwencji stosować dalej idące sankcje. Takie zaległości mogą więc spowodować długi i utratę kontroli nad własną sytuacją finansową. Nawet jeżeli uważasz, że skoro przez lata nic się nie wydarzyło, to lepiej nie próbować już porządkować swojego statusu podatkowego w Polsce, długi termin przedawnienia daje urzędom możliwość zaskoczenia Cię, nawet po czasie pozornego spokoju.

Współpraca międzynarodowa organów podatkowych oznacza wymianę informacji dotyczących zobowiązań podatkowych osób, w tym również marynarzy. Dzięki tej współpracy organy podatkowe różnych krajów mogą uzyskiwać informacje o dochodach i majątkach podatników, co pozwala na skuteczną egzekucję zaległych podatków. W przypadku marynarzy, którzy mają zobowiązania podatkowe w Polsce, jest to dodatkowy argument, aby ujawnić się przed polskimi organami podatkowymi i uregulować swoją sytuację podatkową.

Pewna wiedza o swoich prawach i obowiązkach jako polskiego podatnika, a także uregulowana sytuacja podatkowa w Polsce najczęściej oznacza dla Ciebie znikome zobowiązania wobec polskiego urzędu skarbowego, w tym nawet brak faktycznej zapłaty podatku.